Ο συντάκτης γράφει:
Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο οι πανεπιστημιακοί καθηγητές υιοθετούν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) στην εργασία τους, την προθυμία τους να ενσωματώσουν αυτές τις τεχνολογίες και τις ανησυχίες τους για τη χρήση της ΤΝ από τους φοιτητές. Η έρευνα, η οποία βασίστηκε σε απαντήσεις 240 καθηγητών από διάφορα ελληνικά πανεπιστήμια, προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για τη δυναμική μεταξύ της ανώτατης εκπαίδευσης και της τεχνητής νοημοσύνης—ένα θέμα που απασχολεί έντονα τα πανεπιστήμια παγκοσμίως.
Υιοθέτηση της ΤΝ: Περιορισμένη χρήση με περιθώρια ανάπτυξης
Οι καθηγητές προσεγγίζουν με επιφυλακτικότητα την τεχνητή νοημοσύνη, καθώς το 28% τη χρησιμοποιεί περιστασιακά, το 22% συχνά, και το 16% πολύ συχνά. Ωστόσο, ένα σημαντικό ποσοστό εξακολουθεί να μην τη χρησιμοποιεί, με το 20% να την αξιοποιεί σπάνια και το 13% να δηλώνει ότι δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ ΤΝ.
Οι συνηθισμένες χρήσεις της ΤΝ περιλαμβάνουν (σε κλίμακα από 1 = ποτέ έως 5 = πολύ συχνά):
- Αναζήτηση πληροφοριών (2.9/5)
- Σύνταξη email, αναφορών ή κειμένων (2.5/5)
- Παραγωγή ιδεών (2.3/5)
- Δημιουργία πολυμεσικού περιεχομένου (1.8/5)
- Προγραμματισμός (1.8/5)
Αξιοσημείωτο είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται λιγότερο για την ενημέρωση μέσω ειδήσεων (1.7/5), δείχνοντας πως οι καθηγητές εξακολουθούν να προτιμούν πιο παραδοσιακές πηγές.
Η μέση εμπειρία στη χρήση ΤΝ ανέρχεται σε 11 μήνες, με ορισμένους καθηγητές να αναφέρουν μέχρι και 10 χρόνια ενασχόλησης, γεγονός που καταδεικνύει τη διαφορά μεταξύ των πρώιμων χρηστών και των νεοεισερχομένων.
Έλλειψη εκπαίδευσης στην ΤΝ
Παρά τη σταδιακή ενσωμάτωση της ΤΝ, το 85% των καθηγητών δεν έχει λάβει καμία επίσημη εκπαίδευση στη χρήση αυτών των εργαλείων. Μόνο το 15% έχει παρακολουθήσει σχετικά εργαστήρια ή σεμινάρια, με αποτέλεσμα η πλειονότητα να προσπαθεί να κατανοήσει τις δυνατότητες της ΤΝ αυτοδίδακτα.
Όταν τους ζητήθηκε να αξιολογήσουν τις γνώσεις τους σχετικά με τη χρήση της ΤΝ στη διδασκαλία και την έρευνα, οι καθηγητές έδωσαν μέση βαθμολογία 2.9/5, κάτι που φανερώνει αβεβαιότητα και έλλειψη εξοικείωσης με τις διαθέσιμες τεχνολογίες.
«Η έλλειψη εκπαίδευσης αποτελεί εμπόδιο», ανέφερε ο υπεύθυνος της έρευνας Δρ Ροδαφηνός. «Παρά τη χρησιμότητα αυτών των εργαλείων για τη βελτίωση της διδασκαλίας και των διαδικασιών, δεν μας παρέχουν την απαραίτητη καθοδήγηση. Για να βοηθήσω όσους ενδιαφέρονται δημιούργησα ένα δωρεάν διαδικτυακό μάθημα για τα Εργαλεία ΤΝ στην Εκπαίδευση»
«Κάνε ό,τι λέω, όχι ό,τι κάνω»: Αντιθέσεις στη στάση των καθηγητών
ρήσης ΤΝ:
- Οι καθηγητές βαθμολόγησαν το δικό τους δικαίωμα να χρησιμοποιούν ΤΝ υψηλότερα (4.2/5) από αυτό των φοιτητών (3.9/5).
- Οι καθηγητές υποστηρίζουν την εισαγωγή ΤΝ στην εργασία των καθηγητών (4.1/5) και για αυτή των φοιτητών (4.0/5).
Ηθικά ζητήματα:
- Οι καθηγητές ανησυχούν περισσότερο για την ηθική χρήση της ΤΝ από τους φοιτητές (4.0/5) παρά για τη δική τους (3.5/5).
- Οι καθηγητές ζητούν οδηγίες και κανονισμούς για τη χρήση της ΤΝ από τους ίδιους (4.5) και σε μικρότερο βαθμό για τους φοιτητές (4.0/5).
Φόβος εξάρτησης:
- Η ανησυχία ότι οι φοιτητές θα εξαρτηθούν υπερβολικά από την ΤΝ είναι μεγαλύτερη (3.9/5) σε σχέση με τον αντίστοιχο φόβο για τους καθηγητές (3.3/5).
Βέβαια, η διαφορά στη στάση των καθηγητών για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) από τους ίδιους σε σχέση με τους φοιτητές μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει από τον διαφορετικό ρόλο που έχει η τεχνολογία στην εργασία τους. Οι καθηγητές χρησιμοποιούν την ΤΝ ως εργαλείο για να βελτιώσουν την αποδοτικότητά τους, να οργανώσουν τη διδασκαλία και να υποστηρίξουν την έρευνα—καθήκοντα που απαιτούν ανάλυση και κριτική σκέψη πέρα από την αυτοματοποίηση.
Αντίθετα, οι φοιτητές βρίσκονται σε διαδικασία μάθησης και ανάπτυξης δεξιοτήτων, όπως η συγγραφή, η έρευνα και η επίλυση προβλημάτων. Αν βασίζονται υπερβολικά στην ΤΝ, υπάρχει ο κίνδυνος να μην αναπτύξουν τις ικανότητες που απαιτούνται για τη μελλοντική τους σταδιοδρομία. Έτσι, ενώ η ΤΝ μπορεί να είναι ένα υποστηρικτικό εργαλείο, η υπερβολική χρήση της από φοιτητές μπορεί να τους στερήσει πολύτιμες μαθησιακές εμπειρίες.
«Η ΤΝ μπορεί να βελτιώσει τη μάθηση, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος οι φοιτητές να παραμελήσουν την κριτική σκέψη», σχολίασε ο Δρ Ροδαφηνός. «Χρειάζονται σαφείς κατευθυντήριες γραμμές για την αποφυγή καταχρήσεων».
Έτσι η ΤΝ στην εκπαίδευση παρουσιάζει και οφέλη αλλά και προβλήματα. Ανάμεσα στα πρώτα συγκαταλέγονται τα παρακάτω:
- Αυτοματοποίηση: Διευκόλυνση διαδικασιών όπως η αξιολόγηση εργασιών.
- Εξατομίκευση: Προσαρμογή υλικού στις ανάγκες των φοιτητών.
- Καινοτομία: Ανάπτυξη νέων μεθόδων έρευνας.
Αντίθετα, τα πιθανά προβλήματα περιλαμβάνουν:
- Ακαδημαϊκή ακεραιότητα: Κίνδυνος λογοκλοπής και μη αυθεντικών εργασιών.
- Έλεγχος ποιότητας: Πιθανή δημιουργία ανακριβούς ή προκατειλημμένου περιεχομένου.
- Ισότητα: Διαφορές στην πρόσβαση σε προηγμένα εργαλεία ΤΝ μεταξύ φοιτητών.
Η επόμενη μέρα για τα πανεπιστήμια
Τα ευρήματα υπογραμμίζουν την κρίσιμη καμπή στην οποία βρίσκεται η ανώτατη εκπαίδευση. Οι καθηγητές αναγνωρίζουν την αξία της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά παραμένουν σκεπτικοί—ιδιαίτερα όσον αφορά τη χρήση της από τους φοιτητές.
Οι πανεπιστημιακές αρχές οφείλουν να ανταποκριθούν με:
- Βελτίωση της κατάρτισης: Περισσότερα σεμινάρια για το διδακτικό προσωπικό.
- Καθορισμό πολιτικών: Σαφείς κανόνες για τη χρήση της ΤΝ.
- Διαφάνεια: Εκπαίδευση φοιτητών για τους περιορισμούς και τους κινδύνους της τεχνολογίας.
«Η ΤΝ δεν πρόκειται να εξαφανιστεί», δήλωσε ο Δρ Ροδαφηνός. «Το ζητούμενο είναι να διασφαλίσουμε ότι θα εξυπηρετήσει την εκπαίδευση, χωρίς να υπονομεύσει τη μάθηση. Από την άλλη πλευρά, έχουμε υποχρέωση να διδάξουμε στους φοιτητές τα εργαλεία της δουλειάς τους στο μέλλον».
Η στάση των καθηγητών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου αντικατοπτρίζει ένα ευρύτερο ακαδημαϊκό δίλημμα. Η ΤΝ είναι ταυτόχρονα εργαλείο και πρόκληση, σύμμαχος και δοκιμασία. Οι φοιτητές καλούνται να μάθουν να τη χρησιμοποιούν με προσοχή—και το ίδιο ισχύει και για τους δασκάλους τους.
*Ο Δρ Άγγελος Ροδαφηνός είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και διδάσκει Νέες Τεχνολογίες. Σπούδασε και εργάστηκε σε 13 πανεπιστήμια στην Αμερική, Αυστραλία, Κύπρο και Ελλάδα.
ΠΗΓΗ:https://www.neolaia.gr/2025/03/05/texniti-noimosini-akadimaiki-kinotita/